|
معرفی
استان خراسان جنوبی به مرکزیت شهر بیرجند با مصوبه
مجلس شورای اسلامی و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، در سال
۱۳۸۲ ایجاد شد.
مساحت این استان ۹۵٬۳۸۵ کیلومتر مربع است که از این نظر هشتمین
استان ایران است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن برابر با
۶۰۰٬۵۶۸ نفر می‌باشد و از این نظر ۲۷اُمین استان کشور است.
خراسان جنوبی شامل محدوده‌ای از خراسان بزرگ است که در سده‌های پیش
قهستان نامیده می‌شده‌است. شهرهای مهم ایالت قهستان، تون (فردوس
امروزی) و قائن بوده‌اند. مارکوپولو نیز در سفرنامه خود، از این
منطقه با نام تونوکاین (تون و قاین) ياد کرده‌است.
در سده‌های اخیر و به ویژه از دوران قاجار، دو شهر فردوس و قائن به
دلیل حوادث طبیعی مختلف به تدریج موقعیت جمعیتی خود را از دست داده
و بیرجند مرکزیت و اهمیت بیشتری یافت.
رفتن به
استان
با
هواپیما
مرکز این
استان بیرجند فرودگاه دارد
با
اتوبوس
از زاهدان و
زابل برای ورود برای این استان اتوبوس وجود دارد
از مشهد نیز
اتوبوس برای این استان وجود دارد
با
اتومبیل
از شمال از
مسیرهای مشهد-تربت حیدریه- گناباد وارد استان شوید و به قائن و
بیرجند بروید همینطور از جاده فردوس-سرابان می توانید وارد استان
شوید
از غرب از
طریق جاده طبس می توانید وارد شوید که این راه تقریبا فرعی است
از جنوب از
مسیر های زابل-نهبندان-بیرجند و زاهدان-نهبندان-بیرجند می توانید
وارد شوید
از شرق از
طریق جاده های مرزی می توانید وارد شوید
مانند مرز یزدان اما بستگی به مقررات مرزی
دارد
نقاط دیدنی
آبگرم معدنی فردوس:
یک چشمه آبگرم با خواص درمانی است که در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری
شمال شهر فردوس واقع شده‌است.
این آبگرم طبیعی، به دلیل داشتن خواص درمانی، هر ساله پذیرای شمار
زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است. منطقهٔ گردشگری باغستان و
آبگرم، تنها در ۱۵ روز نخست تیرماه ۱۳۸۸، با جذب ۲۷۶ هزار نفر
بازدید کننده، بیشترین میزان ورودی مسافر در این مدت را در استان
خراسان جنوبی داشته‌است
آرامگاه ابن حسام خوسفی:
شاعر سده نهم هجری ، در شهر خوسف استان خراسان جنوبی واقع
شده‌است. این آرامگاه که قدمت آن به بیش از ۵۰۰ سال می‌رسد، در سال
۹۲۰ هجری قمری ساخته و در قرن ۱۳ قمری بازسازی گردید.
بنا دارای نقشه چلیپایی شکل و پوشش گنبدی است و در سه جهت ، سه طاق
نما با قوس جناقی دارد.
همچنین در داخل آرامگاه کتیبه‌ای کاشیکاری شده به رنگ سفید حاوی
اشعار ابن حسام است که دور مقبره را فرا گرفته‌است
باغستان علیا:
مرکز دهستان باغستان، از توابع بخش مرکزی شهرستان فردوس بوده و در
فاصله ۱۵ کیلومتری شمال شرقی شهر فردوس واقع شده‌است. بر اساس
سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا، ۲٬۰۴۴ نفر بوده است.
روستای باغستان علیا، دارای آب و هوایی مطلوب و مناظر طبیعی زیبا
می‌باشد که آن را به یکی از مناطق ییلاقی و گردشگری شهرستان فردوس
تبدیل کرده به‌گونه‌ای که این روستا به عنوان منطقهٔ نمونهٔ
گردشگری تصویب شده‌است. منطقهٔ گردشگری باغستان و آبگرم، تنها
در ۱۵ روز نخست تیرماه ۱۳۸۸، با جذب ۲۷۶ هزار نفر بازدید کننده،
بیشترین میزان ورودی مسافر در این مدت را در استان خراسان جنوبی
داشته‌است
بند دره
: واقع در ۵ کیلومتری انتهای خیابان
مدرس بیرجند در میان رشته کوه جنوب این شهر به نام رشته کوه باقران
واقع است.
این بند ، بزرگترین بند کوهستانی شهر بیرجند است که به دستور امیر
شوکت‌الملک در سال ۱۲۹۴ هجری قمری ساخته شده‌است.
بند دره از سنگ ، آجر و ملات ساروج ساخته شده‌است که طول تاج آن ۳۱
متر، عرض تاج آن ۳ تا ۵ متر و ارتفاع آن حدود ۱۳ متر است.
راه ارتباطی آن از بیرجند، از طریق خیابان پاسداران امکان پذیر است
چنشت:
در میان رشته کوه باقران قرار گرفته و فاصله آن تا بیرجند، مرکز
استان خراسان جنوبی، ۶۰ کیلومتر است در این روستا و در دامنه کوه،
۲ غار به نام غار چنشت و غار چهل چاه قرار گرفته‌است.
غار چنشت، در شمال روستا قرار گرفته و بر اثر زمین لرزه‌های رخ
داده در طول تاریخ، پدید آمده‌است. غار حدود ۶۰ متر طول دارد و
عبور از مناطق مختلف آن به سختی امکان پذیر است. در این غار
بازمانده اجساد، استخوانهای درهم شکسته انسان ، ابزار و پارچه، چرخ
نخ ریسی و ظروف مربوط به هزاره دوم و سوم پیش از میلاد، به چشم
می‌خورد.
همچنین بازمانده اجساد سید حامد علوی و فرزندانش در این غار یافت
شد و به بیرون غار انتقال پیدا کرد.
غار چنشت بنا به اسناد تاریخی در سال ۶۱۴ هجری قمری توسط سیدمحمد
مشعشع کشف گردید. وی پس از کشف، نسبت به انتقال اجساد سیدحامد علوی
و فرزندانش (که از خاندان وی بودند) به بیرون این غار اقدام نمود و
آرامگاهی برای آنها در روستای چنشت بنا نمود.
سید حامد علوی و فرزندانش از شیعیان دوران خلافت عباسی بودند که به
ناگزیر در این غار پنهان شده و سرانجام توسط سربازان حکومت عباسی
در داخل غار کشته می‌شوند.
در غار چهل چاه که در نزدیکی غار چنشت قرار دارد، اجساد ۱۴ نفر
مرد، زن و کودک مشاهده می‌شود که احتمالا در غار پناه آورده‌اند و
بر اثر گل گرفتن ورودی غار و بستن راه فرار آنها، در داخل غار کشته
شده‌اند.
در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی، گروهی از زمین شناسان و باستان شناسان
آمریکایی و ایرانی جهت مطالعات غارهای چنشت، به این منطقه می‌آیند
بافت مسکونی روستا ، آرامگاه یا مزار سیدحامد علوی و فرزندانش، غار
چنشت و چهل چاه از جمله آثار تاریخی این روستا هستند
خُراشاد:
روستایی است واقع در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و واقع در
استان خراسان جنوبی. این روستا به سبب نخبه پرور و عالم خیز
بودن و نیز زیبایی طبیعی آن شهرت دارد این روستا به دلیل
قرارگرفتن در رشته کوه باقران ، دارای آب و هوایی معتدل و کوهستانی
است که به همراه سرسبزی و زیبایی و نیز وجود کوههای سبز رنگ
افیولیتی, روستا, چهره‌ای ییلاقی و تفرجگاهی به خود گرفته است به
طوری که به نام طرقبه بیرجند شناخته می‌شود. در سالهای اخیر, ساخت
و ساز ویلاهای تفریحی و اقامتگاهی رشد فزاینده‌ای گرفته است. این
ویلاها که توسط اشخاص و برخی از سازمانها ساخته شده اند , نقش
تفرجگاهی خراشاد را پررنگ تر نموده اند.
باغ شوکت‌آباد: در ۵ کیلومتری
شرق بیرجند، در روستای شوکت‌آباد و در مسیر جاده بیرجند-زاهدان
واقع شده‌است. در مقابل این باغ دانشگاه بیرجند قرار دارد
غارخونیک:
در شمال شرق روستای خونیک بر ارتفاعات مشرف به روستا در ۲۰
کیلومتری جنوب قاین قرار دارد. ابزار سنگی به دست آمده از این غار
مربوط به دوران موسترین یا پارینه سنگی میانه‌است که تقریباً سی
هزار سال قدمت دارند.آثار زندگی در غار خونیک از دوران پارینه سنگی
تا عصر اسلامی باقی مانده. این آثار از طبقات زیرو رو شده غار در
اثر زلزله به دست آمده که موید نظریه قدمت این غار می‌باشد. غار
خونیک دارای دهانه‌ای در حدود ۲ متر وفضای داخلی به طول۵/۱ و عرض ۳
متر می‌باشد. دیواره‌های آن از سنگ‌های توروس تشکیل شده‌اند که به
زیبا یی ویژه‌ای به محیط داخلی ان داده‌اند.اولین گمانه زنی‌های
باستان شناسی در این غاربه سال ۱۹۴۹ میلادی توسط پروفسور کالتون
استانلی کوون انجام شد. ابزار به دست آمده از غار خونیک عبارت بود
از انواع تیغه‌های سنگی که به وسیله انسان‌های عصر پارینه سنگی
میانه تراشیده شده بودند و به ابزار یافت شدهٔ موسترین در فلات
ایران شباهت کامل داشتند. (شماره ثبت آثار ملی:۹۵۹۲)
از دیگر غارهای جالب توجه منطقه قائنات می‌توان به غار جوجه، غار
فارسان، ترشو، نوغاب و غار پهلوان اشاره کرد
ارگ فورگ:
ارگی است در روستای فورگ از توابع شهرستان درمیان در استان خراسان
جنوبی ایران
کوچ:
روستایی است در دهستان باقران از توابع بخش مرکزی شهرستان
بیرجند , واقع در استان خراسان جنوبی , که جمعیت آن در سال ۱۳۸۵
برابر با ۱۰۴ نفر بوده است . اهمیت روستای کوچ به علت وجود سنگ
نگاره هایی باستانی, موسوم به سنگ نگاره‌های لاخ مزار است که جزو
اسناد معتبر تاریخی استان خراسان جنوبی به حساب می‌آید.
این مجموعه تاریخی که شامل ۳۰۴ نگاره حک شده بر روی صخره‌ای از سنگ
افیولیت می‌باشد, شامل نقوشی از انسان, حیوان, گیاه, علائم و
نشانها , کتیبه‌هایی به زبان پهلوی, مربوط به دوران اشکانی و
ساسانی و به زبان عربی و فارسی, مربوط به دوران اسلامی می‌باشد.
ماخونیک:
روستایی است که در دهستان درح بخش مرکزی شهرستان سربیشه استان
خراسان جنوبی واقع شده است روستای ماخونیک یکی از هفت روستای
شگفت‌انگیز جهان می‌باشد و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی‌لی‌پوت‌ها»،
جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. این روستا در فاصله ۷۸ کیلومتری شرقی
شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.
منطقه ماخونیک متشکل از ۱۲ آبادی است که روستای ماخونیک بزرگترین
آنها محسوب می‌شود. این روستا شامل ماخونیک Maxonic، کفاز Kefaz،
چاپنسر Japansar، توتک Tutak، سفال بند Sefalband، سولابست
Sulabest، لجونگ (سفلی و علیا) lejong، کلاته بلوچ Kelate baluj،
دامدامه Damdame و میش نو Misnow، خارستو Xayestu و جلارو Jelaro
است.
اهالی این روستاها از نظر مذهب، معیشت، شیوه زندگی و اوضاع اجتماعی
با یکدیگر وجه اشتراک زیادی دارند اما غالب این روستاها اصل و نسب
خود را از روستای ماخونیک می‌دانند
درباره این روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد و فقط «کلنل
چارلز ادوار دبیت» در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره
ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته است.
بر طبق شواهد چنین بر می‌آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و
کوچ‌نشین بوده‌اند و در دوره‌های بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه
در روستای ماخونیک سکونت گزیده‌اند، وجود سنگ نگاره‌ای در نزدیکی
قنات ماخونیک که نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته
نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است.
از آثار تاریخی ماخونیک می‌توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک،
بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می‌توان
اشاره کرد.
در حال حاضر گردشگران خارجی و داخلی زیادی از این روستا دیدن
می‌کنند و این روستا از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی به شمار
می‌رود
مدرسه شوکتیه:
(نیز: مدرسه شوکتی) یکی از بناهای تاریخی شهر بیرجند در استان
خراسان جنوبی است. این بنا ابتدا در سال ۱۳۱۲ هجری قمری ( ۱۲۶۹
هجری شمسی) تحت عنوان حسینیه شوکتیه توسط محمد ابراهیم خان علم
(شوکت الملک دوم) ساخته شد و درماه ذی الحجه سال ۱۳۲۶ هجری قمری
برابر با ۱۲۸۲ هجری شمسی تبدیل به مدرسه گشته و پس از دارلفنون و
رشدیه تبریز، آموزش به سبک جدید را در ایران آغاز نمود.
بنای تاریخی مدرسه شوکتیه (شوکتی) در مجاورت خیابان منتظری؛ در
داخل بافت تاریخی شهر بیرجند قرار دارد. بنای این مدرسه از اجزا و
عناصر معماری ایرانی از قبیل ورودی، هشتی، دهلیزها، ایوان،
حجره‌های اطراف صحن، شاه‌نشین و حمام تشکیل شده‌است
مدرسهٔ علمیه علیا:
مدرسه‌ای است مربوط به دورهٔ صفویه، واقع در شهر تاریخی تون (فردوس
امروزی).
این مدرسه که دارای ساختار چهار ایوانی و پلان هشت‌ضلعی است، در
دورهٔ صفویه و به دست فردی به نام «میر علی بیک» ساخته شده‌است.
مدرسهٔ علیا، تا پیش از زمین‌لرزهٔ سال ۱۳۴۷، مورد استفاده طلاب و
مدرسین علوم دینی بوده‌است، ولی امروزه به عنوان آثار تاریخی توسط
سازمان میراث فرهنگی نگهداری می‌شود. از مشخصات بارز معماری این
مدرسه، تکرار فرم هشت ضلعی در قسمت‌های مختلف پلان آن است
مسجد جامع تون:
که امروزه بیشتر مسجد جامع قدیم نامیده می‌شودحدود
1000 سال قدمت دارد، از جمله نقاط دیدنی شهر فردوس می‌باشد
که در محوطهٔ باستانی تون در جنوب غربی این شهر قرار دارد.
مسجد جامع تون متعلق به دوره سلجوقیان بوده‌است و نخستین باری که
از آن در کتب تاریخی یاد شده، در احسن‌التقاسم مقدسی متعلق به
نیمهٔ دوم سده چهارم هجری است.
مسجدی که امروزه به یادگار مانده، از مساجد دو ایوانی سبک خراسانی
است که ایوان شرقی و پایاب مسجد در زلزله‌ای مهیب در اوایل دوره
صفویه فرو ریخته و به جز ایوان قبله و گنبدخانه‌های طرفین آن، سه
ضلع دیگر در دوره صفوی با کمی عقب‌نشینی از هر ضلع، مجدداً بازسازی
شده‌اند.
معماری و تزئینات آجرنمای ایوان غربی این بنا مربوط به قرن پنجم و
ششم هجری قمری و دوره سلجوقی است و در جبهه شرقی آن، در اوایل
دورهٔ قاجار شبستانی به نام شبستان آخوند ملااکبر احداث
شده‌است.این شبستان دارای صد ستون قطور بوده که در زمین‌لرزهٔ سال
۱۳۴۷ به کلی تخریب شد. این مسجد با شمارهٔ ۱۲۲۲ در فهرست آثار ملی
کشور ثبت شده‌است
.
مصعبی:این روستا تا شهر سرایان ۳۰ کیلومتر
و تا شهر فردوس ۴۵ کیلومتر فاصله دارد. آنچه این روستا را از سایر
روستاهای استان خراسان جنوبی متمایز می‌سازد وجود آب و هوای مناسب
در فصول گرم سال می‌باشد به گونه‌ای که در ایام تعطیلات مهمترین
مرکز تفریحی در منطقه به شمار می‌رود.[نیازمند منبع]
این روستا در سال ۸۶ از سوی استانداری خراسان جنوبی به عنوان مرکز
توریستی استان شناخته شد. علاوه بر جاذبه‌های طبیعی وجود مقبره
امام زاده سلطان مصیب نیز بر رونق گردشگری در این روستا افزوده‌است
مسجد
جامع هندولان
موزه
بیرجند
|
